Blog / ‘Macher’ met charme en discipline

13 januari 2022 verscheen er een artikel op nrc.nl wat u ook hieronder kunt lezen.

Gunay Uslu (49) is de nieuwe staatssecretaris voor Cultuur en Media (D66). Politieke ervaring heeft ze niet. Maar wie haar kent, voorspelt: met haar ervaring als toezichthouder in de cultuursector en als directeur bij Corendon heeft ze alles in huis.

Terwijl de ministerraad donderdag besloot dat sport en winkels wel en cultuur en horeca voorlopig niét open mogen, reisde de nieuwe staatssecretaris voor cultuur, Gunay Uslu, naar Utrecht. Ze maakte er kennis met de ‘Taskforce’ die de belangen van de culturele en creatieve sector vertegenwoordigt bij de politiek. Zo ondervond ze in haar eerste week in functie: het is crisis in de cultuursector.

Des te verrassender was daardoor de benoeming van Gunay Uslu (1972) voor D66, de partij waarop ze wel stemde, maar waarvan ze tot voor enkele weken geen lid was. Immers: Uslu heeft geen Haagse of politieke ervaring. Ze verdiende haar sporen in wetenschap, kunsten en bedrijfsleven. Met die bagage gaat ze de verantwoordelijkheid dragen voor de portefeuilles Cultuur en Media.

„Ze lijkt me geknipt voor die baan”, zegt Fusien Bijl de Vroe, directeur van de Vereniging Rembrandt, waar Uslu sinds 2018 in de Raad van Advies zat (ze heeft maandag opgezegd). De Vroe: „Uslu is een macher, ze krijgt dingen voor elkaar. En door haar achtergrond is ze een wereldburger, een inspirerende, intelligente persoonlijkheid. Cultuur beschouwt ze als middel om mensen te verbinden.”

Van mavo naar dissertatie

Gunay Uslu is de jongste uit een gezin van vier kinderen. De drie oudere kinderen werden in Turkije geboren, zij in Nederland. Haar vader was een eerste generatie gastarbeider die goed aardde in Nederland en al snel bedrijven opzette in en rond woonplaats Haarlem. Ze ging op haar twaalfde in Amsterdam naar het Montessori Lyceum in Amsterdam-Zuid en trok in bij haar tien jaar oudere zus, documentairemaakster Meral Uslu.

Uslu is een klassieke ‘stapelaar’: na de mavo en de havo haalde ze haar propedeuse van de lerarenopleiding geschiedenis aan de Hogeschool van Amsterdam, gevolgd door een propedeuse rechten aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Daarop volgde een studie cultuurwetenschappen aan de UvA (1997-2001), met afstudeerrichting cultuurgeschiedenis van Europa. Later, tussen 2008 en 2015, promoveerde ze op het proefschrift Homer, Troy and the Turks: Heritage & identity in the Late Ottoman Empire 1870-1915. Ook werkte ze afwisselende periodes als docent aan de UvA.

Haar liefde voor de kunsten is onmiskenbaar – ook in haar verdere cv. Toen ze als staatssecretaris werd gevraagd, zat Uslu in de Raad van Advies van de Vereniging Rembrandt en de Raad van Toezicht van filmmuseum Eye. Daarnaast was ze adviseur bij het Allard Pierson Museum en bestuurslid van het Niod Fonds. Ook zat ze – kort – in de adviesraad van het Mauritshuis. Directeur Marine Gosselink kent Uslu al jaren. Zij noemt haar „scherp, iemand die alles overziet”. Als voorbeeld noemt ze het watertekort van de boeren rondom het Corendon-resort op Curaçao. „Met een ontziltingsapparaat is dat probleem opgelost. De groenten die de boeren daardoor kunnen verbouwen, neemt het hotel nu af. Zo is een circulaire economie ontstaan die voor alle partijen goed is.”

Gunay Uslu heeft altijd gewerkt in de door haar broer Atilay opgerichte reisorganisatie Corendon (genoemd naar een rood, kristalachtig mineraal). Tijdens haar studie hielp ze om Corendon van de grond af op te bouwen, zegt Mariska Nunes, die 25 jaar met haar samenwerkte. „We hebben die eerste jaren van alles gedaan – telefoon opnemen, klanten spreken, reizen boeken.” De laatste jaren leidde Nunes met Uslu de hotels en resorts van Corendon.

Dat leidinggeven doet ze schijnbaar moeiteloos, zegt Nunes. „Gunay kan goed laveren tussen verschillende soorten mensen. Ze is ook oprecht in hen geïnteresseerd, waardoor er een connectie ontstaat. Daar heb ik altijd bewondering voor gehad.” Voor Uslu is het grote plaatje belangrijk. „Het was dus niet; wat pakt goed uit voor mij of mijn broer maar; wat is het beste voor Corendon? Nu zal dat worden: wat kan ik betekenen voor Nederland?”

Snelle leerling

Ze is een snelle leerling, zegt Steven van der Heijden, CEO van Corendon. Hij leerde Uslu kennen toen ze in 2014 de leiding kreeg over de ontwikkelingskant van de hoteltak. „Dat is een zware functie. Om een indruk te geven: eind vorig jaar was de taxatiewaarde van het vastgoed van de hoteltak meer dan 400 miljoen euro. Toen ze begon dacht ik: gaat dat goed? Ze kwam uit de wetenschap en had geen ervaring met businessplannen en budgets, terwijl haar kerntaak was: de ontwikkeling van hotels op tijd én binnen budget.”

De twee meest recente ontwikkelingen, The Village in Amsterdam en Mangrove Beach Resort op Curaçao waren gigantische projecten in lastige bestuurlijke omgevingen, zegt Van der Heijden. Ze gingen heel goed omdat Uslu haar beperkingen kent en samenwerkt. „Ze is eigenwijs, maar betrekt deskundigen als ze zelf ergens minder vertrouwd mee is. Om vervolgens snel kennis op te bouwen door zich er steeds mee te blijven bemoeien.”

Terwijl Uslu zonder uitzondering wordt beschreven als charmant en innemend, noemt Van der Heijden haar ook „dominant als het nodig is” en een „doorzetter”. Bij het hotel in Badhoevedorp wilde broer Atilay een Boeing 747 in de tuin. Zij moest dat regelen, en op korte termijn. „Eer je daar een vergunning voor hebt ben je 40 instanties verder, het wilde niet vlotten. Toen heeft ze een Poolse landdag georganiseerd: iedereen in een ruimte, deur op slot, niemand naar buiten voordat ze eruit waren.” Het werkte. „De brandweer, Schiphol, gemeente, transportbedrijf; ze kregen allemaal begrip voor elkaar. Zo kreeg ze het onmogelijke voor elkaar.”

Publieke figuur

Haar overstap naar de politiek kwam voor haar omgeving onverwacht. Dat ze nu een publiek figuur wordt, vindt ze spannend – ook voor haar partner en twee kinderen, zegt Mariska Nunes. Maar ze heeft er de juiste eigenschappen voor, denkt Benno Friedberg. Hij is advocaat in Amsterdam en kent de familie Uslu al heel lang. Hij richtte samen met Uslu de Social Club op, een groep (invitation only) van kunstminnende, -makende en ondernemende Amsterdammers die maandelijks bijeenkomt in The College in Amsterdam-Zuid. „Gunay is een bruggenbouwer, ze zit in veel netwerken. Ze weet dat kruisbestuivingen nodig zijn in de samenleving.” Ze is ook een harde werker en dat zal ze nodig hebben, denkt hij. „Toen ze werkte en promoveerde heeft ze waanzinnige uren gemaakt. Natuurlijk is leiding geven aan een bedrijf anders dan leiding geven aan een departement. Maar ze leert snel. En sommige dingen zullen haar niet bevallen, en dat is ook goed.”